FAQ - często zadawane pytania

1. Jaka jest główna przyczyna zachorowań na raka szyjki macicy?

Raka szyjki macicy najczęściej powoduje, przenoszony drogą płciową i wywołujący przewlekłe zakażenie, wirus brodawczaka ludzkiego (humanpapillomavirus, HPV). Niektóre jego typy mają bardzo wysoki potencjał rakotwórczy. Związek między HPV a rakiem szyjki macicy jest co najmniej 10 razy silniejszy niż związek palenia papierosów i raka płuca.

Przewlekłe, przetrwałe infekcje HPV mogą powodować oprócz raka nabłonka szyjki macicy, także raki innych narządów na przykład sromu, pochwy, odbytu oraz nawet jamy ustnej, gardła, przełyku i krtani. Charakterystyczne jest, że nowotwory HPV-zależne dotyczą zwykle młodych chorych nawet około 30 roku życia.

Do czynników ryzyka zakażenia HPV należą:

wczesny wiek inicjacji seksualnej
liczba partnerów/partnerek seksualnych
homo i biseksualizm
seks analny, oralny
współistnienie innych zakażeń przenoszonych drogą płciową
palenie tytoniu
antykoncepcja hormonalna
osłabienie odporności (stres, niedobory żywieniowe, przepracowanie, choroby autoimmunologiczne, immunosupresja po przeszczepach narządów)

2. Czy rak szyjki macicy jest wyleczalny?

Rak szyjki macicy stanowi około 13% nowotworów u kobiet na świecie. Na szczęście w Polsce tylko 3 %, co daje 7 miejsce wśród nowych zachorowań na nowotwory u pań w naszym kraju. Stały spadek zachorowalności możliwy jest dzięki poprawie świadomości społecznej i szeroko zakrojonym badaniom profilaktycznym.

Regularne badania cytologiczne dają niemalże 100% pewność wykrycia stanów przednowotworowych, które odpowiednio leczone w dominującej części przypadków zapobiegają rozwojowi raka złośliwego.

Dodatkowo dzięki cytologii wykryć można bardzo wczesne, bezobjawowe klinicznie postacie raka złośliwego szyjki macicy, których wyleczalność sięga ponad 90%.

3. Czy rak szyjki jest uwarunkowany genetycznie?

Rak szyjki macicy nie jest nowotworem uwarunkowanym genetycznie, czyli nie jest dziedziczny. Za główny czynnik inicjujący nowotworzenia uważane są onkogenne typy wirusa brodawczaka ludzkiego HPV.

Generalnie obciążenia i uwarunkowania genetyczne powstania chorób nowotworowych to maksymalnie 20-25% ryzyka, pozostałe to czynniki środowiskowe, infekcyjne, związane z indywidualnym trybem życia oraz nieznane. Szacuje się, że mamy wpływ na ok. 60-70% czynników związanych z rozwojem nowotworów złośliwych. Warto o nich wiedzieć i wprowadzać w życie.

4. Czy można jakoś zapobiec zachorowaniu na raka szyjki macicy?

Podstawą sukcesu są przede wszystkim regularne badania cytologiczne, wykonywane minimum co 3 lata, oraz szczepienia ochronne przeciwko wirusom HPV. By obniżyć ryzyko zachorowania warto stosować się do zaleceń zawartych w Europejskim kodeksie walki z rakiem.

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia można zapobiec około 40% nowotworów.

Europejski kodeks walki z rakiem:

Nie pal. Nie używaj tytoniu w żadnej postaci.
Stwórz w domu środowisko wolne od dymy tytoniowego. Wspieraj politykę miejsca pracy wolnego od tytoniu.
Utrzymuj prawidłową wagę ciała.
Bądź aktywna fizycznie w codziennym życiu. Ogranicz czas spędzany na siedząco.
Przestrzegaj zaleceń prawidłowego sposobu żywienia:
- jedz dużo produktów pełnoziarnistych, roślin strączkowych, warzyw i owoców
- ogranicz spożycie wysokokalorycznych produktów spożywczych (o wysokiej zawartości cukru lub tłuszczu) i unikaj napojów słodzonych
- unikaj przetworzonego mięsa; ogranicz spożycie mięsa czerwonego i żywności z dużą zawartością soli.
Jeśli pijesz alkohol dowolnego rodzaju, ogranicz jego spożycie. Abstynencja pomaga zapobiegać nowotworom.
Unikaj nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne. Chroń się przed słońcem, używaj produktów przeznaczonych do ochrony przeciwsłonecznej. Nie korzystaj z solarium.
Chroń się przed działaniem substancji rakotwórczych w miejscu pracy. Postępuj zgodnie z zaleceniami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy.
Dowiedz się, czy w domu jesteś narażona na naturalne promieniowanie spowodowane wysokim stężeniem radonu. Podejmuj działania na rzecz zmniejszenia jego poziomu.
Kobiety powinny pamiętać o tym, że:
- Karmienie piersią zmniejsza u matki ryzyko zachorowania na raka. Jeśli możesz, karm swoje dziecko piersią.
- Hormonalna terapia zastępcza zwiększa ryzyko rozwoju niektórych rodzajów nowotworów. Ogranicz jej stosowanie.
Zadbaj o to, aby Twoje dzieci poddano szczepieniom przeciwko:
- Wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (dotyczy noworodków)
- Wirusowi brodawczaka ludzkiego- HPV (dotyczy dziewcząt i chłopców ).
Bierz udział w zorganizowanych programach badań przesiewowych w celu wczesnego wykrywania:
- Raka jelita grubego (zalecenie dotyczy zarówno mężczyzn, jak i kobiet)
- Raka piersi (u kobiet)
- Raka szyjki macicy (u kobiet).

5. jakie są objawy raka szyjki macicy?

Rak szyjki macicy we wczesnym okresie przebiega bezobjawowo. Dlatego tak ważne jest wykonywanie badań cytologicznych, które mogą uchwycić nie tylko wczesne postacie, ale co ważniejsze, stany przednowotworowe, których leczenie zapobiega rozwojowi rak złośliwego.

W momencie pojawienia się pierwszych objawów klinicznych, rak szyjki macicy może być już zaawansowany i szanse na wyleczalność znacznie spadają. Do objawów tych zaliczamy:

krwawienie, które pojawia się pomiędzy regularnymi krwawieniami miesięcznymi
krwawienie po stosunku lub badaniu ginekologicznym
przedłużające się krwawienia miesięczne, które trwają dłużej i są bardziej obfite niż zwykle
krwawienie po menopauzie
obfite upławy z pochwy
ból w podbrzuszu
ból podczas stosunku.

6. Kto może wziąć udział w projekcie?

Projekt profilaktyczny skierowany jest do kobiet między 25 a 59 rokiem życia, które w ciągu ostatnich 3 lat nie miały badania cytologicznego w ramach NFZ.

Kobiety z poza przedziału wiekowego powinny regularnie odwiedzać ginekologa i wykonywać cytologię zgodnie z zaleceniem swojego lekarza. W żadnym wypadku nie powinny one rezygnować z badań profilaktycznych!

7. Jak mogę zapisać się na badanie?

Zapisów można dokonywać poprzez formularz zgłoszeniowy na naszej stronie - www.cytologia.copernicus.gda.pl/umow-badanie/ lub poprzez kontakt telefoniczny z infolinią pod numerem 58 727 01 30.

8. Na czym polega badanie cytologiczne? Czy jest bolesne?

Badanie cytologiczne jest proste, szybkie i niebolesne. Polega ono na pobraniu wymazu komórek z szyjki macicy przy pomocy specjalnej szczoteczki oraz następnie ocenie ich pod mikroskopem. Jeśli ich obraz wskazuje na jakieś nieprawidłowości, lekarz kieruje kobietę na diagnostykę pogłębioną. Wykonywane jest wtedy miedzy innymi badanie kolposkopowe, polegające na oglądaniu szyjki macicy pod 5-40-krotnym powiększeniem i umożliwiające identyfikację miejsc podejrzanych o stany przedrakowe lub raka. Te obszary są następnie poddawane biopsji wycinkowej. Od wyników powyższych badań zależy, czy kobieta będzie dalej obserwowana, czy rozpocznie leczenie ginekologiczno-onkologiczne.

9. Jak można się przygotować do badania cytologicznego?

Badanie cytologiczne wykonuje się nie później niż 4 dni przed rozpoczęciem miesiączki lub co najmniej 4 dni po jej zakończeniu. Minimum 4 dni przed badaniem nie należy stosować żadnych leków i innych substancji dopochwowych. 24 godziny przed pobraniem wymazu cytologicznego należy zrezygnować ze współżycia płciowego. Jeżeli występują objawy infekcji lub trwa jej leczenie, należy przełożyć badanie na inny termin.

10. Czy cytologia nie powinna być wykonywana częściej niż co 3 lata?

Cytologia profilaktyczna co 3 lata - dotyczy zdrowych, bezobjawowych kobiet. Badania wykazały, że w takiej grupie nie występuje statystycznie znamienna korzyść pomiędzy wykonywaniem badań co 3 lata, a co roku.

Jednak u części pacjentek badanie cytologiczne powinno być wykonywane częściej niż co 3 lata. O takiej sytuacji decyduje lekarz ginekolog i pacjentka pozostaje wtedy pod opieką poradni ginekologicznej, a nie programów profilaktycznych. Zwykle wykonują cytologię co rok, rzadziej co 6 miesiący. Do tej grupy należą głównie panie, które wykazują cechy infekcji wirusowej HPV i w poprzednich cytologiach ich wyniki były nieprawidłowe. Należą tu też pacjentki z chorobami autoimmunologicznymi, przyjmującymi leki immunosupresyjne, zakażone wirusem HIV oraz leczone onkologicznie z powodu nowotworów.

11. Jak i po jakim czasie mogę odebrać wyniki badań?

Prawidłowe wyniki mogą zostać przesłane na podany adres poczty elektronicznej - pod warunkiem podpisania wcześniejszego oświadczenia, lub osobiście - w godzinach pracy położnej w gabinecie numer 1.

Wyniki nieprawidłowe, po wcześniejszym powiadomieniu telefonicznym należy odebrać osobiście w godzinach pracy położnej w gabinecie numer 1.